Przed nami ostatnie godziny tego roku. Odliczane niemalże rytualnie na całym świecie. Wszystko po to, żeby zacząć wszystko od nowa o jutrzejszym poranku. Czas, a przede wszystkim postrzeganie czasu, jest jednym z kluczowych czynników warunkujących każdą kulturę. Z okazji kończącego się 2015 roku oraz na przeżywanie nowego roku polecam inspirującą lekturę słynnego – i na swój sposób kontrowersyjnego – rumuńskiego religioznawcy i filozofa – Mircea Eliade – pod tytułem Sacrum i profanum.
Opisuje on podział czasu na czas świecki oraz czas święty – sakralny. Kilka inspirujących cytatów:
Za pomocą obrzędów człowiek religijny może przechodzić bezpiecznie ze zwykłego trwania czasowego do czasu sakralnego.
Czas święty z natury swej jest odwracalny, w tym sensie, żśe w istocie swej to uobecniony praczas mityczny. […] Czas sakralny daje się więc bez końca odzyskiwać, bez końca powtarzać. Z pewnego punktu widzenia można by powiedzieć, że czas ten płynie, że nie stanowi nieodwracalnego końca.
Człowiek religijny żyje więc w dwu rodzajach czasu, z których ważniejszy, czas święty, występuje pod paradoksalnym aspektem okrężnego, odwracalnego i dającego się odzyskiwać jako rodzaj wiecznej mitycznej teraźniejszości, w którą człowiek włącza się okresowo za pośrednictwem obrzędów.
Ta postawa wobec czasu wystarczy dla odróżnienia człowieka religijnego od niereligijnego” człowiek religijny nie chce żyć w czasie określonym przez język współczesny jako teraźniejszość historyczna; stara się osiągnąć czas święty, który pod pewnymi względami można porównać do wieczności […]
Ciekawe spostrzeżenia dotycząc ludności plemiennej, Jokutów, z Ameryki Północnej. Sformułowanie świat oznacza u Jokutów także rok: Jokuci powiadają świat przeminął, chcąc powiedzieć upłynął rok. Plemię Juki określa rok tym samym terminem co ziemia lub świat. Mówią podobnie jak Jokuci: ziemia przeminęła, gdy upłynął rok. […] Kosmos uważany jest za żyjącą jednostkę, która rodzi się, rozwija i zamiera ostatniego dnia roku, aby odrodzić się z nowym rokiem. Przekonamy się, że takie odrodzenie to narodziny, że kosmos odradza się co roku […]
[zdjęcie pochodzi z Wikipedii]